LaTeX ప్రాధమిక విషయాలు – LaTeX Basics

HTML లాగా లాటెక్ కూడా ఒక మార్కప్ లాంగ్వేజ్. అందువల్ల మీరు మీ డాక్యుమెంటును మార్కప్ చేస్తారు. అది ఎలాగో తెలుసుకుందాము.

మీరు టెక్ సరిగ్గా స్థాపించబడిందో లేదో చూడడానికి ఒక చిన్న ఫైలు తయారు చేసి రన్ చేసారు కదా. ఇప్పుడు దానిని పరిశీలిద్దాము.

ప్రతి లాటెక్ దస్త్రము \documentclass అనే ఆజ్ఞ (command) తో మొదలవుతుంది. జాగ్రత్తగా గమనించండి అది \ దీనినే backward slash అంటారు. ఇది / forward slash కాదు. 

 \documentclass తరువాత మనం {article} అని వ్రాసాము. లాటెక్ లో ఆజ్ఞలు అన్నీ backward slash తో మొదలవుతాయి. లాంపోర్ట్ డాక్యుమెంట్లను article, book, report మరియు letter అనే క్లాసులు గా విభజించాడు. Article క్లాసును జర్నల్స్ పంపే వ్యాసాలకోసం వాడతారు. Book క్లాసును పుస్తకాలకోసం, report క్లాసును రిపోర్టుల కోసము,  letter క్లాస్ ను జాబులు (ఉత్తరాలు) వ్రాయడానికి ఉపయోగిస్తారు. ముందుగా మనం article క్లాస్ ను వాడడం తెలుసుకుందాము.

తరువాత మనం ఎక్కువగా వాడే ఆజ్ఞ \begin{document} \end{document}. దీనిని ఎన్వైరాన్ మెంట్ అని కూడా అంటారు. ఇది లాటెక్ లోని అతి పెద్ద ఎన్వైరాన్ మెంటు. మనం టైప్ సెట్ చేయవలసిన మ్యాటరు మొత్తం ఈ \begin{document}

 \end{document} ల మధ్య ఉంచాలి.

\documentclass మరియు \begin{document} ల మధ్య ఉన్న స్థలాన్ని ప్రియంబుల్ అంటారు. మనం వాడే ప్యాకేజీలను, మనం మన డాక్యుమెంట్ కోసం తయారు చేసుకున్న మాక్రోలను ఇక్కడ ఉంచుకోవాలి.

తరువాత మీరు \title{ xyz }  అని టైపు చెయ్యండి. xyz  అని వ్రాసి ఉన్నచోట మీ ఆర్టికల్ పేరు వ్రాయండి. దాని తరువాత \author{abc} అని టైపు చెయ్యండి. ఇక్కడ abc అని వ్రాసి ఉన్నచోట మీ పేరు వ్రాయండి.

దీని తరువాత మీరు \begin{document} తరువాత  \maketitle అని టైపు చెయ్యండి. ఇప్పుడు మీ డాక్యుమెంటు ఈ క్రింది విధంగా కనిపిస్తుంది:

\documentclass{article}

\title{This is a test document}

\author{D. Venu Gopal}

\begin{document}

\maketitle

\end{document}

ఇప్పుడు మీరు \LaTeX\ రన్ చెయ్యండి (ఎలా రన్ చెయ్యాలో గుర్తుంది కదా - F1 నొక్కండి లేదా పైన ఆకుపచ్చ రంగులో ఉన్న డబుల్ యారోస్ మీద క్లిక్ చెయ్యండి). \LaTeX\ రన్ అయి పిడియఫ్ డాక్యుమెంట్ ప్రక్క విండోలో తెరుచుకుంటుంది.

 \title  అనే మాక్రోలో ఇచ్చిన ఆర్టికల్ పేరు పేజి మధ్యలో పెద్ద సైజు లో వచ్చింది. అలాగే \author మాక్రోలో ఇచ్చిన రచయిత పేరు కూడా పేజి మధ్యలో ఆర్టికల్ పేరు తరువాత కొంచెం చిన్న సైజులో వస్తుంది.

ఆర్టికల్ లో తరువాత వచ్చే అంశం abstract. దీని కోసం మీరు \maketitle తరువాత \begin{abstract} \end{abstract} అనే ఎన్వైరాన్ మెంట్ టైపు చేసి దాని మధ్య మీ abstract ను టైపు చెయ్యండి. ఇప్పుడు తిరిగి లాటెక్ ను రన్ చెయ్యండి. Abstract అన్నది పేజి మధ్యలో బొద్దు మరియు చిన్న అక్షరాలలో ప్రింటు అవుతుంది. తరువాత మీరు టైపు చేసిన abstract చిన్న అక్షరాలలో  పేజి కి రెండు వైపుల కొంచెం మార్జిన్ ను వదిలి  టైపు సెట్ అవుతుంది.

దాని తరువాత నుండి మీ ఆర్టికిల్ మొదలవుతుంది. ఇక్కడ \section{xyz} అని టైపు చేసి xyz అని ఉన్న చోట మీరు కావాలనుకున్న హెడింగ్ ను టైపు చెయ్యండి. ఉదా. Introduction, Materials and Methods, Discussion, Results మొ. సెక్షన్ తరువాత సబ్ సెక్షను ఉన్నచో \subsection{abc} అని టైపు చేసి abc అని ఉన్న చోట మీ సబ్ హెడింగ్ ను టైపు చెయ్యండి. ఇలాగే \subsubsection{}, \paragraph{}, \subparagraph{}  లు కూడా ఉన్నాయి. సెక్షన్ హెడింగ్ టైపు చేసిన తరువాత కొంత మాటర్ ను టైపు చెయ్యండి. ఇప్పుడు మరల లాటెక్ ను రన్ చెయ్యండి. లాటెక్ మీద పట్టు సాధించే వరకు మీరు కొంచెం కొంచెం మాటర్ ను టైపు చేసి లాటెక్ ను రన్ చెయ్యండి.

ఈ \section, \subsection మొదలగు మాక్రోలవల్ల ఇంకొక లాభం కూడా ఉంది. పైన మీరు \maketitle అని టైపు చేసారు కదా దాని తరువాత ఇప్పుడు  \tableofcontents అని టైపు చెయ్యండి. తిరిగి లాటెక్ ను రన్ చెయ్యండి. ఇప్పడు విషయ సూచిక తయారయ్యింది చూసారా. ఇదీ లాటెక్ వల్ల లాభం. ఇల్లాంటివి ఇంకా ఎన్నో ముందు ముందు చూస్తారు.

LaTeX లో దస్త్రాన్ని తయారు చేసేటపుడు పాటించాల్సిన నియమాలు

లాటెక్ ఉపయోగించి మీ పుస్తకము లేక వ్యాసాన్ని తయార చేసేటప్పుడు కొన్ని నియమాలను పాటించాలి. అవి ఏమిటో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాము.

ఖాళీ స్థలము (space)

ఇంగ్లీషు భాషలో వాక్యము పూర్తి అయినపుడు ఫుల్ స్టాపు వాడతాము. తిరిగి వాక్యము మొదలుపెట్టినపుడు టెక్ ఫుల్ స్టాప్ కు తరువాతి వాక్యమునకు మధ్య కొంచెం ఎక్కువ ఖాళీ స్థలాన్ని వదులుతుంది (ఇది మన కంటికి కనపడనంత చిన్నగా ఉంటుంది). అలాగే ఎబ్రివేషన్లలో కాపిటల్ అక్షరము తరువాత ఫుల్ స్టాప్ వచ్చినను టెక్ ఎక్కువ ఖాళీ స్థలాన్ని వదలదు. కాని అన్నసార్లు ఫుల్ స్టాప్ తరువాత వాక్యము మొదలవ వలసిన అవసరము కాని, క్యాపిటల్ లెటర్ తరువాత ఫుల్ స్టాప్ వచ్చి తిరిగి క్యాపిటల్ లెటరు వచ్చిన అది ఎబ్రివేషను అవ్వాలన్న నియమము లేదు. దాని కోసం ఈ క్రింది విధం గా చెయ్యాలి.

Carrots are good for your eyes, since they contain Vitamin A\@. Have

you ever seen a rabbit wearing glasses?

పై వాక్యములో విటమిన్ A తరువాత ఫుల్ స్టాప్ ఉంది. తిరిగి వాక్యము మొదలవడము తో క్యాపిటల్ లెటర్ వచ్చింది. ఇటువంటి చోట్ల ఫుల్ స్టాప్ కు ముందు \@ ను వాడిన కొంచెము ఖాళీ స్థలము ఎక్కువగా వచ్చును.

అటులనే క్రింది దానిని పరిశీలించండి.

The numbers 1, 2, 3, etc.\ are called natural numbers. According to

Kronecker, they were made by God; all else being the works of Man.

పై వాక్యములో etc తరువాత ఫుల్ స్టాప్ వాడబడింది. కాని ఇక్కడ వాక్యము పూర్తి కాలేదు. అందు వల్ల ఫుల్ స్టాప్ తరువాత  \  వాడబడింది. దీని వల్ల టెక్ ఫుల్ స్టాప్ తరువాత ఎక్కువ ఖాళీ స్థలాన్ని వదలదు.

పై రెండు ఉదాహరణలను చేసి చూడండి.

ఈ క్రింది వాక్యము  I think \LaTeX is fun.  ను టైపు చెయ్యడము ద్వారా పొందినాము.

I think LaTeX is fun.

\LaTeX\ అన్న పదము తరువాత ఖాళీ స్థలము లేదు చూశారా.  ఇక్కడ కూడా \LaTeX\ తరువాత ఖాళీ స్థలము కావాలన్న \LaTeX\ అని టైపు చెయ్యాలి. \LaTeX అన్నది ఒక మాక్రో. ఇటు వంటి మాక్రోల తరువాత ఖాళీ స్థలము కావలెనన్న మాక్రో తరువాత \ లేక {} ను వాడాలి.

Dr., Fig. మొదలయిన ఎబ్రివేషన్ల తరువాత ~ ను వాడాలి. ఉదా. Dr.~Knuth, Fig.~2 దీని వల్ల హార్డ్ స్పేస్ ఏర్పడుతుంది మరియు Fig.~2 అన్నవి విడిపోవు.

కోట్లు (Quotes)

Note the difference in right and left quotes in ‘single quotes’

and ‘‘double quotes’’.

పై వాక్యములోని కోట్స్ క్రింది విధముగా టైపు చేయడం ద్వారా పొందినాము.

Note the difference in right and left quotes in `single quotes'

and ``double quotes''.

లేదా క్రింది విధంగా కూడా పొందవచ్చు -

Note the difference in right and left quotes in \lq single quotes\rq\

and \lq\lq double quotes\rq\rq.

డాష్ లు

X-rays are discussed in pages 221--225 of Volume 3---the volume on

electromagnetic waves.

పై వాక్యాన్ని క్రింది విధంగా టైపు చెయ్యడం ద్వారా పొందగలిగాము.

X-rays are discussed in pages 221--225 of Volume 3---the volume on

electromagnetic waves.

- టైపు చేసిన హైఫను, -- టైపు చేసిన పెద్ద డాష్ (దీనిని n డాష్ అని కూడా అంటారు) --- టైపు చేసిన ఇంకా పెద్ద డాష్ (దీనిని m డాష్ అని కూడా అంటారు) వచ్చును.

చిహ్నాలు (Accents)

కొన్ని ఇంగ్లీషు అక్షరాల మీద చిహ్నాలు ఉంటాయి. వాటిని ఈ క్రింది విధంగా పొందవచ్చు.

\'o  & \'o & \`o & \`o & \~o & \~o & \b o & \b o\\

\- o & \- o & \. o & \. o & \" o & \" o & \d o & \d o\\

ఇంగ్లీషు భాషకు చెందని కొన్ని అక్షరాలు కూడా \LaTeX\ లో దొరుకుతాయి. వాటిని  క్రింది విధంగా టైపు చెయ్యాలి

\oe & \oe & \OE & \OE & \ae & \ae & \AE & \AE\\

\aa & \aa & \O & \O & \l  & \l & \o & \o\\

స్పెషల్ సింబల్స్

\LaTeX అని టైపు చేసిన \LaTeX\ అని టైపు అవుతుందని, అలాగే మనకు ఖాళీ స్థలము కావలెనన్న \ టైపు చెయ్యాలని తెలుసు కున్నాము కదా. మరి మన పత్రములో ఎక్కడైనా \ కావాలన్న ఏమిచెయ్యాలి? \LaTeX\ లో & # $

% ~^ \ మొదలయిన వాటిని రిజర్వ్ కారెక్టర్లు అంటారు. వీటిని టైపు చెయ్యాలంటే క్రింది విధంగా టైపు చెయ్యాలి

& & \&  $   \$

^ & \textasciicircum & % & \%

\ & \textbackslash & # & \#

~  & \textasciitilde & { & \{

_ & \_ & } & \}

అలాగే \\ ను లైనును బ్రేక్ చెయ్యడానికి వాడతారు.

This is good.\\ This is made from pure silk. అని టైపు చేసిన క్రింది విధముగా వచ్చును.

This is good.

 This is made from pure silk.

అలాగే \\[10pt] అనేటటువంటి ఆర్గ్యుమెంటును \\ తరువాత [..] లో ఇచ్చిన రెండు లైనుల మధ్య ఎక్కువ దూరము వచ్చును.

Text Positioning

మనము టైపు చేసిన మాటర్ ను టెక్ తనదైన పద్ధతి లో కూర్చుతుందని తెలుసు కున్నాము. మరి టెక్స్టును రెండు మార్జిన్ ల మధ్యలో టైపు సెట్ చేయాలన్న ఎలా? \begin{center} ... \end{center} అన్న ఎన్వైరాన్మెంటు మధ్య మనము సెంటరు చేయవలసిన మాటర్ టైపు చెయ్యాలి. అలాగే \begin{flushleft}  ... \end{flushleft} అన్న ఎన్వైరాన్మెంటు మధ్య కనక మాటర్ ను టైపు చేసిన కుడి వేపు మార్జిన్ కు మాటరు జస్టిఫై అవును. అలాగే \begin{flushleft} ... \end{flushleft} మధ్య మాటర్ ను టైపుచేసిన ఎడమవైపు మార్జిన్ కు మాటరు జస్టిఫై అగును.

Note : నేను గమనించినది ఏమిటంటే ఈ బ్లాగును చాలా మంది follow అవుతున్నారు. మీకు కనక LaTeX నేర్చుకోవాలని ఉంటే నా e-mail కు message పెట్టండి. నేను బ్లాగు పెడుతున్నదంతా XeLaTeX వాడి పుస్తకంగా తయారు చేస్తున్నాను. బ్లాగులో కొన్ని విషయాలు సరిగ్గా రావట్లేదు. నేను తయారు చేస్తున్న పుస్తకం ఏ అధ్యాయానికి ఆ అద్యాయం మీకు మెయిల్ చేస్తాను.

మీరు కనక ProTeXt లేక TeXLive ను దింపుకోలు చేసుకోవడం లో ఇబ్బంది పడుతుంటే నాకు చెప్పండి (దాదాపు గా 1.5 – 2.5 GB material) . మీకు DVD పంపడానికి ట్రై చేస్తాను (భారతదేశంలో మాత్రం). నా మెయిల్ ఐడి dvgtex AT gmail DOT com