LaTeX లో పత్రము (The Document in LaTeX)

LaTeX లో పత్రము (The Document in LaTeX)

ఇప్పుడు మనం లాటెక్ ఉపయోగించి అధ్యాయములు, సెక్షను మొదలగు వాటితో మన పత్రాలను ఎలా తయారు చేసుకోవచ్చో చూద్దాము. ఇంతకు ముందు మనము ప్రతి లాటెక్ దస్త్రము ఏ విధముగా మనము తయారు చేయదలచుకున్న పత్రమును ముందుగానే \documentclass{...} తో నిర్ధారిస్తున్నామో చూసాము. అలాగే పత్రాలలో ఉన్న తరగతులను (classes) కూడా తెలుసుకున్నాము. చిన్న చిన్న వ్యాసాలను తయారు చేయడానికి article, పుస్తకాలను తయారు చేయడానికి book వాడతాము. ఇవి కాకుండ లాటెక్ లో ఇంకా  మరియు  అనే తరగతులు కూడా ఉన్నాయు.

మనము తయారు చేయదలచుకున్న పత్రము ఎటువంటిదో తెలపడమే కాకుండా మనము మరికొన్ని వికల్పాలను (options) కూడా లాటెక్ లో \documentclass[options]{class} విధంగా తెలుపుతాము. దీని ద్వారా మనము మన పత్రము యొక్క సాధారణ  స్వరూపాన్ని మార్చవచ్చు.

జాగ్రత్తగా గమనించండి మనము వికల్పాలను స్క్వేర్ బ్రాకెట్లలో వ్రాస్తాము. లాటెక్ లో అన్ని ఆజ్ఞలకు ఉన్న వికల్పాలను ఎల్లప్పుడు స్క్వేర్ బ్రాకెట్ లో వ్రాసి ఆజ్ఞలను తరువాత మీసాల బ్రాకెట్ (braces) లో వ్రాస్తాము.

ఖతి పరిమాణము

మన పూర్తి పత్రములో వాడే ఖతి పరిమాణాన్ని ఏదేని క్రింది వికల్పము ద్వారా ఎంచు కుంటాము.

10pt 11pt 12pt

ఉదా \documentclass[11pt]{article}  ద్వారా మన పత్రములోని ఖతి పరిమాణము 11pt ఉండాలని నిర్ణయిస్తున్నాము. మనము ఏ విధమయిన వికల్పాన్ని ఇవ్వక పోయిన లాటెక్ మన పత్రాన్ని 10pt ఖతి లో తయారు చేస్తుంది.

కాగితపు పరిమాణము

లాటెక్ తనదయిన పద్ధతిలో లైనులను ముక్కలు చేసి పేరాగ్రాఫులుగా మారుస్తుంది. అలాగే కొన్ని లైనులు అయ్యిన తరువాత నిలువుగా ముక్కలు గా చేసి తనదయిన పద్ధతిలో పేజీలు గా మారుస్తుంది. ఇలా చెయ్యాలంటే లాటెక్ కు కాగితపు పొడవు, వెడల్పులు తెలిసి ఉండాలి. కాగితవు పరిమాణమునకు ఇవ్వవలసిన వికల్పాలు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి.

letterpaper       11 x 8.5 in.

 a4paper             297 x 210 mm

legalpaper         14 x 8.5 in

a5paper               210 x 148 mm

executivepaper 10.5 x 7.25 in

 b5paper              250 x176 mm

సాధారణంగా పెద్దగా ఉన్న కొలతలు నిలువును సూచిస్తాయి. ఏవిధమయిన వికల్పము ఇవ్వక పోయిన లాటెక్ కాగితపు పరిమాణమును letterpaper గా తీసుకుంటుంది.

పుట నమూనా (Page Format)

పుట లోని మాటర్ ను ఒక కాలమ్ లో కావాలా లేదా రెండు కాలమ్ లలో కావాలా అన్నదానిని క్రింది వికల్పము ద్వారా సూచించవచ్చు

singlecolumn  doublecolumn

వికల్పము లేక పోయిన మీ పత్రము singlecolumn లో కూర్ప బడుతుంది.

అలాగే చివరిగా మీ పత్రము పుటకు రెండవైపులా ముద్రింపబడాలా లేక ఒక వైపే ముద్రింప బడాలా అన్న దానిని క్రింది వికల్పముల ద్వారా నిర్ధారించ వచ్చు

onside  twoside

ఈ రెండిటి మధ్య తేడా ఏమనగా, twoside వికల్పమును ఎన్నుకొన్న పుట సంఖ్యలు  బేసి పుటలలో కుడి వైపున, సరి పుటలలో ఎడమ వైపున ముద్రింపబడతాయి. దీని వలన ఏవిధమయిన ఆటంకములు లేకుండా పుట సంఖ్యలను చూడవచ్చు. book తరగతికి twoside, డిఫాల్టు కాగా article, report, letter తరగతులకు oneside డిఫాల్టులు.

అలాగే ముఖపత్రము (title page)విడిగా కావాలా, అఖ్ఖరలేదా అన్నదాన్ని క్రింది వికల్పాలతో ఎన్నుకొనవచ్చును

titlepage, notitlepage

article తరగతికి notitlepage డిఫాల్టు కాగా, book తరగతికి డిఫాల్ట్ titlepage.

అలాగే మన పత్రములో అధ్యాయములను చేర్పవచ్చును (దానిని ఎలా చేయాలో ముందు తెలుసుకుందాము). సాధారణంగా పుస్తకాలలో ప్రతి అధ్యాయము కుడివైపున (బేసి పుటలో) ప్రారంభమవుతుంది. అలాకాక ఎటుపక్క ఖాళీ ఉన్న అక్కడే అధ్యాయము ప్రారంభమవవలెన్నదానికి క్రింది వికల్పాన్ని ఎన్నుకోవాలి.

openany, openright

openany అన్నది report తరగతికి డిఫాల్ట్ కాగా, openright అన్నది book తరగతికి డిఫాల్టు.

పుట స్టైలు

మన పత్రము స్వరూపము ఎలా ఉండాలో నిర్ణయించుకున్నాక పుట స్వరూపము ఎలా ఉండాలో నిర్ణయించు కుందాము. లాటెక్ పరిభాషలో ప్రతి పుటకు హెడ్ మరియు ఫూట్ ఉంటుంది అందులో పుట సంఖ్య మరియు అధ్యాయము లేక సెక్షను పేరు ఉంటాయి. ఎక్కడ ఏమి ఉండాలి అన్నది క్రింది ఆజ్ఞ ద్వారా నిర్ణయింపబడుతుంది.

\pagestyle{...}

ఈ క్రింది మాండేటరీ ఆర్గ్యుమెంట్ల ద్వారా పేజి స్టైల్ ను నిర్ణయించవచ్చు

plain      empty    headings   myheadings

plain  అన్న అప్షన్ ను ఇచ్చిన హెడ్ ఖాళీగా ఉండి పుట సంఖ్య ఫూట్ లో మార్జిన్లకు మధ్యలో సెట్ అవుతుంది. ఇది article క్లాసుకు డిఫాల్ట్ ఆఫ్షను.

Empty అన్న ఆప్షన్ ఇచ్చిన హెడ్ కాని, ఫుట్ కాని ఉండదు. అలాగే పుట సంఖ్యలు కూడా రావు.

Headings  అన్న ఆప్షన్ తో book, report క్లాసులకు oneside అన్న ఆప్షన్ ఇచ్చిన కుడి పుట హెడ్ లో అధ్యాయము పేరు వచ్చును, అదే twoside అన్న ఆఫ్షన్ ను ఇచ్చిన ఎడమ వైపు అధ్యాయము పేరు కుడి వైపు న సెక్షను పేరు వచ్చును.

myheadings]అన్న ఆప్షన్ ఇచ్చిన headings కు వలెనే హెడింగ్ లు వచ్చును కాని మనకు కావలసిన హెడింగ్ లను markright, markboth లతో నిర్ణయించవలసి ఉండును.

పుట సంఖ్య

పుట సంఖ్యల రూపు రేఖలను ఈ క్రింది ఆజ్ఞ ద్వారా నిర్ణయించవచ్చు

\pagenumbering{...}

దీని మాండేటరీ ఆప్షన్లు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి

arabic   roman   Roman   alph   Alph

arabic తో ఇండో-అరబిక్ సంఖ్యలు, roman తో చిన్నబడి (lower case) రోమన్ సంఖ్యలు, Roman తో పెద్దబడి రోమన్ సంఖ్యలు, alph తో చిన్నబడి ఆంగ్ల అక్షరాలు మరియు Alph తో పెద్దబడి ఆంగ్ల అక్షరాలు పుట సంఖ్యలు గా వస్తాయి.

క్రింది ఆజ్ఞతో మనము పుటసంఖ్య మనకు కావలసిన సంఖ్యకు మార్చుకొనవచ్చు

\setcounter{page}{number}

పత్రములోని భాగములు

పత్రములు (సాధారణంగా పెద్దవి) అధ్యాయములు, సెక్షనులు, సబ్ సెక్షనుల క్రింద విభజింప బడి ఉంటాయి. వీటిని తయారు చెయ్యడానికి చాలా విషయాలను దృష్టి లోనికి తీసుకోవాలి. కాని లాటెక్ లో వీటన్నిటిని సులభం చెయ్యడానికి చాలా  పద్దతులు ఉన్నాయి

ప్రతి పత్రములోని title విభాగము పత్రము  పేరు, పత్రము యెక్క రచయిత పేరు  మరికొన్ని సార్లు తేదీ ఉంటాయి. Title ను తయారు చెయ్యడానికి  క్రింది ఆజ్ఞలను ఉపయోగిస్తాము

\begin{verbatim}

\title{Title of the document}

\author{D. Venu Gopal}

\date{Dec. 27, 2014}

\maketitle

\end{verbatim}

పైన రచయిత పేరు మాత్రమే ఇచ్చాము. మరి పూర్తి చిరునామా కావాలంటే ?

\begin{verbatim}

\title{Title of the document}

\author{D. Venu Gopal\\Banaras Hindu University\\Varanasi 221 005}

\date{Dec. 27, 2014}

\maketitle

\end{verbatim}

క్రొత్త పంక్తి ప్రారంభమవడానికి \\  ఉపయోగపడుతుంది. అలాగే పంక్తుల మధ్య ఎక్కువ దూరం కావాలంటే \\[10pt] అని టైపు చేయాలి. అలాగే ఒకోసారి రచయిత లేక పత్రం గురించి ప్రత్యేక విషయం వ్రాయవలసి వస్తుంది. దానికి క్రింది విధంగా చేయాలి 

\begin{verbatim}

\title{Title of the document}

\author{D. Venu Gopal\thanks{Supported by UGC Senior Fellowship}\\

Banaras Hindu University\\Varanasi 221 005}

\date{Dec. 27, 2014}

\maketitle

\end{verbatim}

\thanks{xyz} అన్న ఆజ్ఞను ఇచ్చినపుడు \LaTeX\ అక్కడ ఒక చిహ్నాన్ని ఉంచి మాటర్ ను ఫుట్ నోట్ క్రింద పుటలో క్రింది భాగాన టైప్ సెట్ చేస్తుంది.

సారాంశము (Abstract)

ప్రతి పరిశోధన పత్రములో టైటిల్ తరువాత సారాంశము ఉంటుంది. దీనిని టైప్ సెట్ చేయడానికి \begin{abstract}

 .. \end{abstract} అన్న ఎన్వైరాన్ మెంట్ మధ్య మన సారాంశాన్ని టైపు చెయ్యాలి. దీనిని \LaTeX\ రెండు మార్జిన్ల మధ్య బొద్దు అక్షరాలతో Abstract అని టైప్ సెట్ చేసి, సారాంశాన్ని మెయిన్ మాటర్ కన్న చిన్న అక్షరాలలో రెండు వైపులా కొంత మార్జిన్ ను వదిలి టైప్ సెట్ చేస్తుంది. రిపోర్టు క్లాసులో అయితే విడిగా వేరే పుటలో ఈ సారాంశాన్ని టైపు సెట్ చెయ్యగా ఆర్టికల్ క్లాసులో టైటిల్ క్రింద సారాంశాన్ని టైప్ సెట్ చేస్తుంది. అదే మీరు ఆర్టికల్ క్లాసులో టైటిల్ పేజ్ అన్న ఆప్షన్ ఇచ్చిన టైటిల్ ఒక పుటలోని, సారాంసము విడిగా వేరొక పుటలోని టైప్ సెట్ అవును. బుక్ క్లాసు కు Abstract ఎన్వైరాంన్ మెంట్ లేదు.

పత్రాన్ని విభజించడం

పుస్తకాలు సాధారణంగా అధ్యాయాల క్రింద, అధ్యాయాలు మరల సెక్షన్ క్రింద, సబ్ సెక్షన్ క్రింద విభజింప బడి ఉంటాయి. పుస్తకాలు తయారు చెయ్యడానికి లాటెక్ లో మనకు క్రింది ఆజ్ఞలు దొరుకుతున్నాయి

\chapter

\section

\subsection

\subsubsection

\paragraph

\subparagaraph

\end{verbatim}

\chapter అన్న ఆజ్ఞ బుక్ మరియు రిపోర్టు క్లాసులకు మాత్రమే పరిమితమవగా, \section నుండి \subparagraph అన్న ఆజ్ఞవరకు ఉన్న ఆజ్ఞలు అన్నీ బుక్, రిపోర్టు, ఆర్టికల్ క్లాసులకు దొరుకుతున్నాయి. ఇందులో పత్రములో భాగములు అన్నదానిని ఈ క్రింది విధముగా టైపు చేసాము

పత్రములోని భాగములు

మీరు గమనించారో లేదో అధ్యాయము, సెక్షనులకు స్వయంగా నంబరింగ్ అవుతోంది. మనకు నెంబరు లేని అధ్యయము, సెక్షను కావాలంటే స్టార్డ్ వెర్షన్ లు కూడా ఉన్నాయి. అంటే \chapter*{heading}  అని టైపు చేసిన నెంబరు రాదు. అలాగే \section మొదలయిన వాటికి కూడా స్టార్డ్ వెర్షన్ ఉంది. \paragraph మరియు \subpaaragraph లకు నెంబరింగ్ అవదు.